Uitgelicht
Hazenziekte
Bij een jager in Noord Groningen is kortgeleden vastgesteld dat hij besmet is geraakt met de Tularemie bacterie (ook wel hazenziekte genoemd). De besmetting is veroorzaakt door een zieke haas. De bacterie, die bij knaagdieren voor komt, is van dier op mens overdraagbaar en niet van mens op mens. Besmetting kan door direkt contact, door de lucht of ook via het water veroorzaakt worden. Gebleken is dat artsen, ook in ziekenhuizen, de symptomen van deze ziekte niet direct als zodanig herkennen. De jager is zelf via internet op de oorzaak gekomen en pas daarna heeft men in zijn bloed gericht op deze bacterie gezocht. Vermoedelijk is nog een tweede persoon ook besmet geraakt. Op de website van de KNJV, onder de rubriek "jagen” en daarna "wildziekten” en op de site van DWHC en van het RIVM is uitgebreide informatie deze ziekte en de symptomen bij zowel dier als mens te vinden. Het DWHC verzoekt dringend om bij het aantreffen van dode hazen en knaagdieren kontakt op te nemen met het DWHC, telefoon: 030-2537925, zodat in overleg besloten kan worden of het opsturen van het dode dier zinvol is.
Tularemie
Tularemie is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door een bacterie. Er zijn verschillende types van de bacterie. De ziekte kan mild maar ook ernstig verlopen. Tularemie is een zoönose, wat wil zeggen dat de bacterie van dieren op mensen kan overgaan. De bacterie komt vrij algemeen in de wereld voor. Vooral knaagdieren, hazen, konijnen en insecten kunnen een bron zijn. De ziekte is bij mensen in Nederland zeer zeldzaam.
Wat zijn de ziekteverschijnselen van tularemie?
Na een besmetting met deze bacterie duurt het bij mensen gemiddeld 3 tot 5 dagen voordat iemand ziek wordt. Niet iedereen wordt ziek na een besmetting. Of iemand ziek wordt hangt af van:
- het type bacterie
- de hoeveelheid bacteriën die in het lichaam zijn gekomen
- de weerstand van iemand
- de wijze van besmetting
De ziekte kan zich op verschillende manieren uiten. De meest voorkomende vorm uit zich in zweren op de huid na contact met besmette karkassen van dieren of een beet van een besmet insect. Andere uitingsvormen zijn een oogontsteking, opgezwollen lymfeklieren, buikklachten/diarree, of, ernstiger, een longontsteking. Gewoonlijk begint de ziekte met koorts, hoofdpijn, spierpijn en keelpijn. Binnen 24 tot 48 uur verschijnt er een ontstoken blaar op de plaats van infectie, gewoonlijk een vinger, arm, oog of het gehemelte. Omdat de ziekte zeldzaam is en de klachten verward kunnen worden met andere aandoeningen is het moeilijk om de diagnose te stellen.
Hoe kunt u het oplopen?
In Nederland is de kans op het oplopen van de ziekte erg klein. Tularemie kan worden veroorzaakt door:
- contact met besmette dieren (zoals door het villen van de hazen tijdens het jachtseizoen). De bacterie kan door onbeschadigde huid binnendringen.
- een beet van geïnfecteerde insecten zoals teken of muggen
- het eten van besmet voedsel zoals onvoldoende verhit besmet vlees, of het drinken van verontreinigd water
- inademing van bacteriën die in de lucht zijn terechtgekomen (wat kan gebeuren bij het slachten, of tijdens maaien wanneer over een geïnfecteerd dier heen wordt gereden).
- contact met de bacterie in het laboratorium zonder de juiste voorzorgmaatregelen
Overdracht van de ziekte van mens op mens is nog nooit vastgesteld. De bacterie kan ook honden of katten besmetten maar overdracht van hond of kat naar de mens is zeldzaam.
Wie kunnen het krijgen en wie lopen extra risico?
Mensen die veel in contact komen met in het wild levende dieren zoals jagers, slagers, poeliers, boeren, bonthandelaren en laboratoriummedewerkers lopen een groter risico om deze ziekte op te lopen. Mensen van wie het immuunsysteem niet goed werkt lopen het risico om ernstiger ziek te worden van deze bacterie.
Maatregelen om tularemie te voorkomen
In Nederland is geen vaccin beschikbaar tegen tularemie.
De bacterie kan zich lange tijd handhaven in een koele, vochtige omgeving.
Het risico op een infectie in gebieden waar de ziekte onder dieren en in de omgeving voorkomt, kan op verschillende manieren worden verkleind:
- hanteer karkassen met handschoenen en draag een mondmasker om het inademen van zwevende druppeltjes lichaamsvloeistof van het dier te vermijden
- zorg voor door-en-door-verhitting van wildbraad of kook het minstens 1 uur. Het invriezen van dieren of vlees doodt de bacterie niet.
- vermijd contact met mogelijk besmet oppervlaktewater (rivieren, sloten, meren) en het drinken van ongezuiverd water
- neem algemene hygiënemaatregelen om het contact van eventueel besmette knaagdieren met waterbronnen en voedselbronnen te beperken
- vermijd insectenbeten door gebruik van DEET en het dragen van goed gesloten kleding; controleer op tekenbeten; verwijder teken zorgvuldig.
Laboratoriuminfecties kunnen worden vermeden door:
- Het laboratorium vooraf op de hoogte te stellen als het onderzoeksmateriaal afkomstig is van een patiënt bij wie de diagnose tularemie wordt overwogen.
- Altijd te werken volgens de geldende veiligheidsvoorschriften. Laboratoria of dependances daarvan die daaraan niet kunnen voldoen dienen het onderzoek uit te besteden.
Is tularemie te behandelen?
Tularemie wordt behandeld met antibiotica. Bij verdenking op tularemie is het belangrijk om via de huisarts goed (laboratorium) onderzoek te laten verrichten.